زمینه و اهداف: زلزله آذربایجان شرقی در تاریخ 21 مرداد 1391 به بزرگی 6.3 و 6.4 ریشتر در شهرهای ورزقان، اهر و هریس روی داد و با 306 کشته و بیش از 8000 میلیارد ریال خسارت آسیب های جبران ناپذیری را ایجاد نمود. تحقیق حاضر با هدف بررسی و تحلیل عملکرد امداد رسانی و جنبه های بهداشتی، زیست محیطی و ایمنی بعد از زلزله انجام گردید.

مواد و روش ها: ضمن حضور در مناطق زلزله زده در طی روزهای پس از زلزله نسبت به مشاهده و جمع آوری و ثبت اطلاعات مورد نیاز اقدام گردید. همچنین از طریق مصاحبه نظرات کارشناسان بهداشت جمع آوری شد. سایر اطلاعات مورد نیاز از طریق بررسی وبسایت ها و نشریات تهیه گردید.

یافته ها: هماهنگی لازم بین سازمان های دولتی در روزهای اول زلزله در سطح پایینی بود و وظایف مختلف شفاف نشده بود. نبود آمار صحیح از ساکنین دائمی و غیر دائمی روستاها مشکلات زیادی در ساخت خانه های روستایی ایجاد کرد. از جمله ویژگی های بارز زلزله اخیر نحوه کمک رسانی توسط مردم نوع دوست بود، به گونه ای که کمک های خود را بدون واسطه دولتی و با حضور در مناطق زلزله زده ارائه نمودند که قاعدتاً دارای مزایا و معایبی بود. عدم وجود متولی مشخص جهت نصب توالت های بهداشتی تا یک هفته بعد از زلزله مشکل بارزی در مناطق زلزله زده بود. مشکلات مربوط به توزیع چادر، جمع آوری پسماندها، توزیع بیش از حد آب معدنی و نگهداری نامناسب آنها و انباشت آوارهای برداشت شده در مسیل زهکش های طبیعی از دیگر مشکلات قابل مشاهده بود.

بحث و نتیجه گیری: وضعیت بعد از زلزله نشان داد علیرغم حضور نیروهای دولتی درمناطق زلزله زده، مشکلات بارزی وجود دارد که نیاز است برنامه ریزی جامع تری جهت امداد رسانی بعد از زلزله به ویژه در زمینه های بهداشتی انجام شود.